Քարտեզագիր. «Սահմանազատման գործընթացում Հայաստանին առավել ձեռնտու կլինեն 1920-1929 թվականների քարտեզները»․ hetq.am

Հայաստան

14:27, 02 декабрь 2021

Հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման ու սահմանագծման, այդ հարցում խորհրդային պրակտիկայի ու այդ գործընթացում անկլավների հարցի մասին զրուցել ենք քարտեզագիր Շահեն Շահինյանի հետ։

-Սոչիում կայացած եռակողմ հանդիպումից հետո կողմերը պաշտոնապես ազդարարեցին սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի մեկնարկի մասին, որի համար մինչև տարեվերջ պետք է ստեղծվեն մեխանիզմներ։ Ավելի վաղ, Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել էր, որ սահմանազատման գործընթացը հնարավոր է իրականացվի խորհրդային տարիներին ընդունված քարտեզներով։ Ըստ Ձեզ՝ հայկական կողմը սահմանազատման բանակցությունների ժամանակ կոնկրետ ո՞ր թվականի քարտեզները պետք է պնդի և ինչու՞։

Համաձայն մեր վերլուծությունների Հայաստանին առավելագույնս ձեռնտու կլինեն 1920-1929 թվականների հատվածում կազմված և ընդունված քարտեզները, երբ Հայաստանը նոր էր խորհրդայնացվել։ Սակայն թե ինչ քարտեզներ է կողմերին առաջարկել Ռուսաստանի Դաշնության նախագահը, դժվար է այս պահին նշել, քանի որ քարտեզները տարբեր տարիների ընթացքում փոփոխություններ են կրել։ Ավելին, ընդհուպ մինչև 1970-ական թվականները, այդ քարտեզները փոփոխվել են։ Եվ այս համատեքստում կարևոր է լինելու, թե որ թվականի քարտեզի շուրջ են ընթանալու բանակցությունները։

Շատ վիճելի տարածքներ կան։ Խոսքը գնում է մոտ 1000 քառակուսի կիլոմետր տարածքի մասին և կան որոշակի հատվածներ, որոնք Հայաստանին են պատկանելու, և կլինեն որոշակի տարածքներ, որոնք կփոխանցվեն Ադրբեջանին, սակայն եթե ընդհանուր առմամբ վերլուծենք, ապա 1920-1929 թվականների քարտեզներից ավելի շատ շահելու է Հայաստանը։

-Խորհրդային տարիներին սահմանազատում և սահմանագծում է իրականացվել Խորհրդային Հայաստանի և Խորհրդային Ադրբեջանի միջև։ Ըստ Ձեզ, այդ տարիներին իրականացված սահմանազատումն և սահմանագծումը կարո՞ղ է արդյոք դառնալ բանակցությունների հիմք։

Երբ մենք խոսում ենք, որ խորհրդային տարիներին իրականացվել են սահմանազատման աշխատանքներ, անհրաժեշտ է ֆիքսել, որ դրանք չեն եղել պետական սահմանի սահմանազատման աշխատանքներ, այլ մեկ պետության կազմում գտնվող հանրապետությունների։ Օրինակ, 2000-ական թվականներին Հայաստանի Հանրապետության մարզերի և համայնքների միջև նույնպես իրականացվել են սահմանազատման աշխատանքներ, սակայն դրանք չեն ունեցել խիստ կարևորություն և չեն լուծել պետական մասշտաբի խնդիրներ։ Իսկ այս դեպքում, երբ մենք խոսում ենք պետական սահմանի սահմանազատման աշխատանքների մասին, անհրաժեշտ է շեշտել, որ արդյունքները կարող են շատ մեծ ազդեցություն ունենալ Հայաստանի Հանրապետության հետագա ապագայի վրա։

Ես տեսակետ եմ լսել, որտեղ նշում են, որ անհրաժեշտ է զրոյից սկսել սահմանազատումը։ Այն ինձ համար մի քիչ անհասկանալի է։ Այսինքն, ընդհանրապե՞ս հաշվի չառնել նախկինում գոյություն ունեցող ոչ մի փաստաթուղթ և հիմա զրոյից սկսել իրականացնել։ Եթե մեկնաբանությունն այդ կողմ տանենք, ապա ես մեծ ռիսկեր եմ տեսնում, քանի որ այս պահին սահմանազատման գործընթացին փորձում են սկսել ուժի կիրառման կամ դրա հնարավոր կիրառման սպառնալիքի ներքո, իսկ հաշվի առնելով, որ այս պահին գոնե Հայաստանի Հանրապետությունը հանդես չի գալիս ուժի դիրքից, ապա մեր դեպքում զրոյից սկսել այս ամենը, բավականին լուրջ ռիսկեր է պարունակում։

-Ստացվում է, որ Հայաստանի համար հենց հիմա, երբ դեռ պատերազմում պարտության գործոնը կա, վտանգավոր է գնալ սահմանազատման և սահմանագծման աշխատանքների։

Այո, սահմանազատման գործընթացին այս պահին գնալը շատ ռիսկային է, քանի որ քաղաքակիրթ երկրներում սահմանազատման աշխատանքները իրականացվում են իրավական հիմքով և գոնե շատ, թե քիչ հարևանային միջավայրում: Իսկ մեզ մոտ միջավայրը թշնամական է։ Ինչքան էլ հայտարարություններ հնչեն, պարզ տեսնում ենք, որ գոնե Ադրբեջանը մեր նկատմամբ տրամադրված է թշնամաբար։

Շարունակությունը՝ սկզբնաղբյուրում։