Ի՞նչը պիտի դատապարտեմ, նախ՝ թող պարզվի, թե ինչ է եղել․․․ Ուրեմն ծերերի կողմից ինչ- որ մի բան, մի սադրանք եղել է, չէ՞․ Աջապահյանը՝ Գյումրիում տարեցների ծեծի մասին

«Մի քանի օր առաջ Գյումրիում բռնության ենթարկվեցին 70, 80 տարեկան պապիկներ։ Ջահել տղեքը նրանց ծեծեցին «ավտոներին հարվածելու ու գրպանում ձվեր ունենալու» համար։  Որ ընդդիմության լիդերները բացատրեցին ու արդարացրեցին պապիկների ծեծը՝ իրենց խղճին։ Իսկ որ մեր եկեղեցական այրերը, նույն Շիրակի թեմի առաջնորդ Աջապահյանը չեն դատապարտում այս բռնությունը և լռությամբ արդարացնում են, խոսում է այս մարդկանց քաղաքական կողմնորոշման մասին»։ 

Այսօր նման գրառում էր արել Հանրային հեռուստատեսության մեկնաբան Պետրոս Ղազարյանը, նմանատիպ շեշտադրումներով մեկ այլ գրառում էլ արել էր «Հանուն Հանրապետության» կուսակցության ղեկավար Արման Բաբաջանյանը, ինչպես նաև մի շարք ֆեյսբուքյան օգտատերեր։ 

Civic.am-ը դիմեց Գերաշնորհ Տ. Միքայել Արքեպիսկոպոս Աջապահյանին՝ եկեղեցուն ուղղված հանդիմանանք-կշտամբանքի վերաբերյալ մեկնաբանություն ստանալու համար։ 

Ինչո՞ւ եք լուռ, ինչո՞ւ չեք արձագանքում՝ հարցին Աջապահյանը ծիծաղով արձագանքեց. «Արձագանքեմ, պիտի ասեն՝ արձագանքեց։ Ուրեմն Պետրոսը պիտի դեմագոգիայից մի քիչ վեր կանգնի և իրերը ճիշտ դիտի։ Ի՞նչ կապ ունի ցույցին եկեղեցականների մասնակցությունը փողոցում տեղի ունեցող ծեծկռտուքին։ Ենթադրում է, որ ամեն մի կանգառում պիտի հոգևորական կանգնած լիներ և հնարավոր ծեծկռտուքը կանխե՞ր։ Այսինքն՝ ի՞նչը պիտի դատապարտեմ. նախ՝ թող պարզվի, թե ինչ է եղել։ Որովհետև ես չեմ հավատում, որ երիտասարդները  հենց էնպես անցնում էին ու հանկարծ որոշեցին կանգնել ու ծերերին խփել։ Ուրեմն ինչ-որ մի բան եղել է, չէ՞։ Այսինքն՝ հնարավոր եք համարում, որ երիտասարդները անցնում էին փողոցով, նայում էին ու տեսնում էին, թե ում կարող են ծեծել, ու հանկարծ տեսան ծերերին ու որոշեցին ծեծե՞լ։ Ուրեմն ծերերի կողմից ինչ-որ մի բան եղել է, մի սադրանք եղել է, չէ՞։ Եթե անգամ ոչ ծերերի կողմից, ապա ուրիշ մեկի կողմից եղել է ինչ-որ մի սադրանք»։ 

- Սրբազան հայր, խնդիրն այն է, որ երևույթն է դատապարտելի, ծեր մարդկանց վրա են ձեռք  բարձրացրել, բռնություն կիրառել...  

- Անշուշտ չի կարելի, բոլորն ասում են՝ չի կարելի, բայց ինչ-որ մարդիկ չեն բավարարվում, երբ ասում ենք՝ դատապարտում ենք նման երևույթը։  Եթե երիտասարդ էլ լինեին, էլի չպիտի խփեին, ի՞նչ կապ ունի՝ ծեր (բարկացած տոնով-խմբ.)։ Ինչ է նշանակում ծեր, այսինքն՝ եթե 80 տարեկանը հանցագործություն է գործում, իրեն ներում ենք, ասում ենք՝ քանի որ դու ծեր ես, քեզ ներո՞ւմ ենք։ Անիմաստ շահարկում է ծեր ասվածը, երիտասարդներ էլ լինեին, այդ երիտասարդները չպիտի իջնեին և չպիտի կռվեին կամ խփեին։ Ինչի մասին է խոսքը,  ինչո՞ւ է շահարկվում ծեր լինելու հանգամանքը։ Եթե այս ծեր մարդու կողմից սխալ քայլ է արվել, այդ սխալ քայլին սխալ պատասխան է տրվել։ Այսինքն՝ եթե 90 տարեկան ծերունին սպանում է 95 տարեկանին, ինքը ազատվո՞ւմ է  պատասխանատվությունից։ Ի՞նչ կապ ունի տարիքը պատասխանատվության հետ։ 

- Քավ լիցի, ես չեմ արդարացնում մարդու հակաօրինական քայլերը՝ տարիքից ելնելով...

- Այդ դեպքում ինչո՞ւ եք շահարկում, որ ծերունիներին ծեծեցին։ Ծեր հա ծեր, ծեր հա ծեր...

- Սրբազան հայր, օրեր առաջ էլ դերասան Սոս Ջանիբեկյանի, «Անտարես» հրատարակչության տնօրեն Արմեն Մարտիրոսյանի հանդեպ տեղի ունեցան բռնություններ։  Նրանք էլ հո չէի՞ն սադրել ցուցարարներին...

- Բոլոր  բռնարարքներն էլ  ընդունելի չեն, բայց ինչ է՝ ամեն մի բռնարարք պետք է դատապարտվի՞։ Իմ նկատմամբ էլ են արել  էդպես. կանգնած էի եկեղեցում, անցան ու ինձ հայհոյեցին, և ես չկարողացա տղամարդկային պատասխան տալ, քանի որ որպես հոգևորական, թեմի առաջնորդ չէի կարող իջնել այդ մակարդակի։ Դա սադրանք էր, եթե եկեղեցվո մեջ ինձ հայհոյում են, ի՞նչ պիտի լինի իմ պատասխանը՝ կա՛մ պիտի կուլ տամ, հետո պիտի ինքը գնա դրսում գլուխ գովի, ասի, որ հայհոյեցի, ինքը չկարողացավ ոչ մի բան անել, կամ էլ... 

- Ե՞րբ է եղել Ձեզ հայհոյելու դեպքը։ 

- Երկու օր առաջ, մի մարդ էր, մտավ եկեղեցի, չեմ  էլ  ուզում կրկնել, թե ինչ ասաց, և ասելիքն ասելուց հետո անպատիժ հեռացավ։ Եվ վստահ եմ, որ այդ մարդը հիմա գլուխ է գովում իր ընկերների մոտ՝ ասելով, որ ասեցի, ու չպատասխանեց և չէր էլ կարող պատասխանել։ Այնպես որ, այդ երիտասարդները, այո՛, դատապարտելի արարք են թույլ տվել, բայց ինչու եք շահարկում՝ ծերերը, հա ծերերը։ Եթե ծերը իրեն տարիքին համապատասխան չի պահում, բա հնարավոր է նաև այդպիսի մերժելի արձագանք։ Այո, մերժելի, բայց արձագանք։ Ի՞նչ է՝ ամեն դեպքի համար եկեղեցին պիտի ասի՝ դատապարտում եմ, դատապարտո՞ւմ եմ... Այո՛, դատապարտում ենք բռնությունը, ֆիզիկական ուժի կիրառումը։ Ի՞նչ է՝ ամեն անգամ պիտի նույն բա՞նն ասենք, երբ որ ամեն օր ՀՀ-ում հանցագործություններ են տեղի ունենում։ Օրինակ՝ երբ  խեղճ  հղի աղջկան տվեցին, սպանեցին փողոցի մեջտեղում, չասացին՝ եկեղեցին ինչո՞ւ չի դատապարտում։   

- Դա դժբախտ պատահար էր...

- Պետրոսին ձեռնտու չէր, չէ՞, այդպես։ Այո, աղջկան խփեցին, թողեցին անօգնական ու գնացին։ Այս՝ պետրոսյան  շահարկումների մասին  ես մի անգամ արտահայտվել եմ. եթե Պետրոսն այդքան լավ գիտի, թե ինչ պիտի անի եկեղեցին, թող գա, հոգևորական դառնա և անի էն, ինչ որ պիտի անի։ 

- Չկենտրոնանանք միայն Պետրոս Ղազարյանի անձի վրա, օրինակ՝ Արման Բաբաջանյանն էլ էր նմանատիպ շեշտադրումներով մի գրառում արել, ինչպես նաև շատ այլ օգտատերեր։  

- Արման Բաբաջանյանն էլ ասում է՝ թող սրբազանն այցելի այդ մարդկանց։ Ի՞նչ է՝ այդ մարդիկ հիվանդանո՞ց են ընկել, կյանքին վտա՞նգ է սպառնում, որ ես պիտի անպայման այցելեմ։  Այցելեմ, որ ի՞նչ ասեմ։ Ով ում խփում է՝ պետք է վեր կենամ, գնամ, խփվածին այցելե՞մ։ 

- Լավ կլիներ, որ Ձեր թանկագին ժամանակից կարողանայիք տրամադրել բոլոր կարիքավորներին այցելելու համար։  Այսուհանդերձ, խնդիրն այն է, որ եկեղեցին ստեղծված  ներքաղաքական լարված, պայթյունավտանգ իրավիճակում գուցե հրովարտակով, հայտարարությամբ հանդես գա՝ արձագանքելով արդեն իսկ տեղի ունեցած բռնարարքներին, որպեսզի կանխարգելվեն  հետագա  նմանատիպ դեպքերը։ Որովհետև ձեր խոսքը, հավատացեք,  կարևոր է և կարող  է զսպիչ ազդեցություն ունենալ։ 

- Էդ երբվանի՞ց եղավ մեր խոսքը կարևոր։ Երբե՛ք չի եղել կարևոր։ Երբե՛ք չի եղել։  

- Միշտ էլ եղել է կարևոր, իմ դիտարկմամբ։ Ես, ի տարբերություն Ձեզ, չեմ թերագնահատում եկեղեցու դերը հասարակական կյանքում։   

- Բայց մի էլ գերագնահատեք։ Եթե  դու լսող ես, ապա իմացիր, որ լսողները չնչին տոկոս են։ Այո, 90-ից ավելի տոկոսը համարում է, որ Հայ առաքելական եկեղեցին իր սեփականությունն է, բայց եկեղեցու առաջնորդներին լսո՞ւմ է։  95  տոկոսի 0,5 տոկոսն է լսում, էս է հայ իրականությունը, որ պետք է ռեալ տեսնել։ Դուք երազներո՞վ եք ապրում, ո՞վ է լսում եկեղեցվո ձայնը։ Եկեղեցին խոսում է, ասում են՝ ինչու խոսեց, չի խոսում, ասում են՝ ինչու չխոսեց։ 

- Գուցե եկեղեցին ճիշտ ժամանակին կամ պատեհ առիթով չի խոսում, դրա համար է նման կշտամբանքի արժանանում։ 

- Յա՜, այսինքն՝ մեկն էլ  պիտի լինի, որ որոշի, թե երբ խոսե՞նք, ասի՝ ա՛յ հիմա խոսեք, ա՛յ հիմա մի խոսե՞ք։ Եկեղեցին խոսում է այն ժամանակ, երբ որ հարկ է համարում, բայց դա չի գոհացնում։ Լռում է այն ժամանակ, երբ որ հարկ է համարում, ու էլի չի գոհացնում։ 

- Սրբազան հայր, Ձեզ  մեղադրում են նաև քաղաքական պայքարի մեջ ներքաշվելու մեջ, մինչդեռ եկեղեցին ապաքաղաքական մարմին է։ 

- Ներքաղաքական պայքար ասելով ի՞նչ նկատի ունեք, այսինքն՝ ո՞ր ուժին ենք սատարում։ 

- Այն ուժերին, որոնք այսօր փողոցային պայքար են ծավալել՝ խորհրդարանական ընդդիմությանը, որոնց միացել են նաև արտախորհրդարանական մի շարք այլ ուժեր։

- Իսկ ինչպե՞ս է երևում միանալը, միգուցե իրե՞նք են ինձ միացել և ոչ թե ես՝ իրենց։ 

- Դժվար թե իրենք Ձեզ միացած լինեն, երևի թե՝ հակառակն է։ 

- Ինչո՞ւ, ես նոյեմբերի 9-ից ասել եմ, որ այս իշխանությունը պիտի հեռանա, հիմա ո՞վ ում է միացել՝ ե՞ս իրենց, թե՞ իրենք՝ ինձ։ 

- Դուք  պարզապես միաժամանակ եք նույն բանն եք ասել։

- Եթե միաժամանակ նույն բանն ենք ասում, դա նշանակում է, որ ինչ-որ մեկը ինչ-որ մեկի՞ն է միանում։  Հիմա՝ ես այս իշխանության հեռանալն եմ ուզում իբրև քաղաքացի, որովհետև իմ հայրենիքը հանձնել է՝ Քարվաճառով, Կովսականով, Ակնայով, Բերձորով, Շուշիով, Հադրութով... էդ բոլորը իմ հայրենիքն է... 

- Հանձնե՞լ է, թե՞ Ադրբեջանը պատերազմով  հետ է վերցրել։ 

- Հանձնել է, քանի որ Քարվաճառը պատերազմով չի հանձնվել։ 

- Պատերազմի ելքով պայմանավորված է հանձնվել։ 

- Ուրեմն՝ թող էնպես վարեին պատերազմը, որ այդպիսի ելք չունենար։ Բա ես դրա համար եմ իրենց քվե տվել, որպեսզի ապահովեն իմ հայրենիքի անվտանգությունը, Սահմանադրությամբ էլ դա երաշխավորված է, որ իրենք են երաշխավորն են իմ հայրենիքի ամբողջականության։ Պարտվել են, թող հրաժարական տան։ 

- Բայց մեկ տարի առաջ՝ պարտությունից հետո, ժողովուրդը նորից քվե տվեց այդ իշխանությանը։ 

- Է, տվեց, մենք էլ հարգում ենք այդ քվեն, ես էլ իրավունք ունեմ պահանջելու իրենց հեռացումը։ Դու համաձայն չե՞ս, որ ես իրավունք ունեմ նաև ընտրությունից հետո պահանջելու իրենց հեռացումը։ 

- Դուք ՀՀ քաղաքացի եք և ունեք Սահմանադրությամբ երաշխավորված բոլոր իրավունքները։ Սակայն երբ հոգևոր դասի ներկայացուցիչն է քաղաքական ակնհայտ դիրքորոշում հայտնում, դրա համար է գուցե երևույթն արտառոց թվում հասարակության աչքին։  

- Դա քաղաքական դիրքորոշում չէ, դա հայրենիքի նկատմամբ վերաբերմունք է։ Ի՞նչ է՝ ես պետք է անտարբեր լինեմ, որպեսզի քաղաքական դիրքորոշում չունենա՞մ։ Բա երբ անտարբեր եմ լինում, ասում եք՝ չի խոսում, ուզում եք անտարբեր լինեմ, հենց որ անտարբեր չեմ, ասում եք՝ քաղաքականությամբ է զբաղվում։ Հիմա անտարբեր լինե՞մ, թե՞ զբաղվեմ քաղաքականությամբ։   

- Դուք ուղղակի եղեք Ձեր հոտի կողքին։ 

- Ես իմ հոտի կողքին եմ, բա որտե՞ղ եմ։ Նախ՝ ես իմ հոտի կողքին չպիտի լինեմ, այլ պետք է առաջնորդեմ, պիտի լինեմ առաջնորդող, իմ հոտն էլ  պիտի լսի իմ ձայնն ու գա իմ հետևից։ 
 
 - Իսկ գալի՞ս են ձեր հետևից, լսո՞ւմ են։ 

-Թոբա թե, ո՛չ, չեն գալիս։ Գային՝ Հայաստանն այս փոսում չէր լինի։ Եթե չեք ուզում տեսնել, որ փոսում է, դա էլ ձեր քաղաքական դիրքորոշումն է, իրավունքն է։ Մարդ կա՝ փոսում է, բայց իր համար այդտեղ հով է և ապահով է։  

Շարունակելի...

Հեղինե Մանուկյան