Կիրանցիների խնդիրներին լուծումներ առաջարկելու փոխարեն, մարդկանց մտավախությունները օգտագործվում են իբր Հայաստանը փրկելու, արժանապատիվ խաղաղության և այլ աբստրակտ ու լոզունգային խոսույթները սպասարկելու համար. քաղաքագետ
Քաղաքականություն
Քաղաքագետ Սամվել Մելիքսեթյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է.
«Այս ամենի մեջ ամենազավեշտալին այն է, որ ինչպիսին էլ լինի սահմանազատումը Ոսկեպար-Կիրանց հատվածում, սահմանը անցնելու է նույն ուրվագծերով, ինչ ներկա գործընթացի պարագայում:
Ուրիշ սահման այդ շրջանում չի եղել ու ուրիշ սահմանազատման սկզբունքներ հետխորհրդային երկների միջև իրականացված օրինակները չգիտեն:
Քաղաքական պայքարը հայկական քաղաքական միտքը պատկերացնում է միայն փրկության ու ազգային-ազատագրական շարժման տրամաբանությամբ, այսինքն՝ միշտ տալիս է հարցին էսխաթոլոգիական բնույթ: Հենց դա է պատճառը, որ կաևոր են էմոցիաները, խորհրդանիշները այլ ոչ թե լուծումների էֆեկտիվությունը: Քայլը ինքանրժեք է, եթե ունի որոշակի էթիկական բովանդակություն, ու ենթադրաբար, նաև բերելու է անխուսափելի դրական արդյունքի: Հայոց պատմությունը հիմնականում հայոց պատմությամբ հետաքրքրվող այդ մարդկանց համար միայն որոշակի մսաղացի նեղ անցքերով անցած մի քանի օրինակների պահարան է: Ադոնցի հայտնի մամիկոնյաններ-բագրատունիներ այլնտրանքի մեջ նրանք միշտ ընտրում են մամիկոնյաններին, սակայն զինելով նրանց ոչ թե ժամանակին հարիր զենքով (ի վերջո, կարևորը ոգին է), այլ նախնիների ոսկորներով ու միջնադարյան անշունչ ու անճար խորհրդանիշներով: Նրանք գիտեն ու հաճախ բերում են Սարդարապատի օրինակը, բայց հիմնականում լռում են ավելի մեծ ծավալների ու թեժության Ղարաքիլիսայի մասին, որովհետև այնտեղ արդյունքը այլ էր: Իհարկե, նման մտածելակերպը վերագրում է անհաջողությունները նույնպես բարոյական գործոններին՝ դավաճաններին, հակազգային տարրերին, «թուրքամետներին» և այլն: «Թուրքը» այդ սյուժեյում գլխավոր մոբիլիզացիայի գործիքն է՝ ու ինչքան շատ են նրանք փորձում վախեցնել «թուրքով», այնքան ավելի շատ են բարոյալքում մարդկանց և գովազդում «թուրքերին»: Նաև հիշելով պայքարի հաջող օրինակները, երբեք չեն մտածում հաջորդ քայլի մասին, կարծես դրանով ամեն ինչ ավարտվում է: Հերոսական Վանը 1915-ապրիլ-մայիսին ու նույն տարվա հուլիսին կամ 1918 թ., Շաքի-Շամախիի շրջանի մոտ 80 հազ. գրեթե իսպառ ոչնչացված հայության ճակատագիրը, կամ Բաքվի մարտերի, որոնք իրենց համառությամբ և հերոսական դրվագներով գերազանցում են 1918 թ. ցանկացած այլ ճակատամարտ: Բավական է այսօր ևս մեկ հաղթանակ տանել, ու վաղը բոլոր հարցերը լուծվելու են, արժանապատվիւթյունը վերականգնվելու է և մենք հասնելու ենք մեր վերջնական նպատակին՝ «թուրքի» դեմ կատարյալ հաղաթանակին: Արդյոք հայոց պատմության մեջ քի՞չ են օրինակները, երբ հաղթանակներին հաջորդել են պարտությունները: Իսկ համաշխարհային պատմությա՞նը: Կամ հակառակը: Ու արդյո՞ք միայն ռազմական հաղթանակներն են եղել պետությունների զարգացման դրդապատճառը, այլ ոչ նաև պարտություննե՞րը ու դրանց պատճառները հասկանալու ու գիտակցելու փորձերը: Հաջորդ քայլի մասին մտածելը, իրականության բարդության ընկալումը, պետությունների հարաբերությունները ազգ-ամբոխների հարաբերություններին չխառնելը, ծանր պահերին սառը դատելը՝ այս ամենը «լևոնականութուն» է, զգուշավորությունը ու հաշվարկը՝ վախկոտություն:
Հայաստանը հայտնվում է այս իրավիճակում ոչ առաջին անգամ ու ոչ էլ երկրորդ կամ երրորդ, ու ամեն անգամ նույն թեթևամտությունը, տգիտությունը ու իրականության գեղարվեստական ընկալումը բերում են նույն արդյունքների:
Ցանկացած խնդրի մասին մոտավոր, աղոտ, հակասական պատկերացում, բայց նույն հիմքի վրա միշտ «ազգանպաստ» լուծում, էմոցիաների մի այնպիսի փոթորիկ, որը անհնարին է դարձնում հենց նման պահերին այդքան հարկավոր ու արժեքավոր սառը դատողության ու ազատ հանրային խոսքի ու բանավեճի կարիքը չեն կարող ապահովել «ազգանպաստ» լուծում: Ու նաև քարոզչություն, ստեր ու ապատեղեկատվություն, երբ առանց այդ էլ խոցելի իրավիճակում գտնվող մարդիկ, որոնք, ասենք, ամբողջ կյանքը օգտվել են Վանաձոր-Ալավերդի-Բագրատաշեն-Թբիլիսի մայրուղուց մտածում են, որ Ոսկեպարի շրջանում այս գործնթացի արդյունքում կտրվելու է Վրաստանի ու Հայաստանը կապը, կամ որ հանձնվում են Տավուշի հայկական գյուղերը, կամ որ նույն համատեքստում իբր Ջիլիզա գյուղը, որը արդեն հայ-վրացական սահմանին է ու երբեք չի եղել վիճելի, հանձնվում է Վրաստանին և այլն: Իրականության նման խեղաթյուրման արդյունքում մարդիկ պատրաստ չեն ընկալել բարդ լուծումները ու քանի որ հեռանում են իրականությունից, նաև հետագայում ընդունակ չեն հասկանալ կատարվածի իրական պատճառները»։
«Այս ամենի մեջ ամենազավեշտալին այն է, որ ինչպիսին էլ լինի սահմանազատումը Ոսկեպար-Կիրանց հատվածում, սահմանը անցնելու է նույն ուրվագծերով, ինչ ներկա գործընթացի պարագայում:
Ուրիշ սահման այդ շրջանում չի եղել ու ուրիշ սահմանազատման սկզբունքներ հետխորհրդային երկների միջև իրականացված օրինակները չգիտեն:
Քաղաքական պայքարը հայկական քաղաքական միտքը պատկերացնում է միայն փրկության ու ազգային-ազատագրական շարժման տրամաբանությամբ, այսինքն՝ միշտ տալիս է հարցին էսխաթոլոգիական բնույթ: Հենց դա է պատճառը, որ կաևոր են էմոցիաները, խորհրդանիշները այլ ոչ թե լուծումների էֆեկտիվությունը: Քայլը ինքանրժեք է, եթե ունի որոշակի էթիկական բովանդակություն, ու ենթադրաբար, նաև բերելու է անխուսափելի դրական արդյունքի: Հայոց պատմությունը հիմնականում հայոց պատմությամբ հետաքրքրվող այդ մարդկանց համար միայն որոշակի մսաղացի նեղ անցքերով անցած մի քանի օրինակների պահարան է: Ադոնցի հայտնի մամիկոնյաններ-բագրատունիներ այլնտրանքի մեջ նրանք միշտ ընտրում են մամիկոնյաններին, սակայն զինելով նրանց ոչ թե ժամանակին հարիր զենքով (ի վերջո, կարևորը ոգին է), այլ նախնիների ոսկորներով ու միջնադարյան անշունչ ու անճար խորհրդանիշներով: Նրանք գիտեն ու հաճախ բերում են Սարդարապատի օրինակը, բայց հիմնականում լռում են ավելի մեծ ծավալների ու թեժության Ղարաքիլիսայի մասին, որովհետև այնտեղ արդյունքը այլ էր: Իհարկե, նման մտածելակերպը վերագրում է անհաջողությունները նույնպես բարոյական գործոններին՝ դավաճաններին, հակազգային տարրերին, «թուրքամետներին» և այլն: «Թուրքը» այդ սյուժեյում գլխավոր մոբիլիզացիայի գործիքն է՝ ու ինչքան շատ են նրանք փորձում վախեցնել «թուրքով», այնքան ավելի շատ են բարոյալքում մարդկանց և գովազդում «թուրքերին»: Նաև հիշելով պայքարի հաջող օրինակները, երբեք չեն մտածում հաջորդ քայլի մասին, կարծես դրանով ամեն ինչ ավարտվում է: Հերոսական Վանը 1915-ապրիլ-մայիսին ու նույն տարվա հուլիսին կամ 1918 թ., Շաքի-Շամախիի շրջանի մոտ 80 հազ. գրեթե իսպառ ոչնչացված հայության ճակատագիրը, կամ Բաքվի մարտերի, որոնք իրենց համառությամբ և հերոսական դրվագներով գերազանցում են 1918 թ. ցանկացած այլ ճակատամարտ: Բավական է այսօր ևս մեկ հաղթանակ տանել, ու վաղը բոլոր հարցերը լուծվելու են, արժանապատվիւթյունը վերականգնվելու է և մենք հասնելու ենք մեր վերջնական նպատակին՝ «թուրքի» դեմ կատարյալ հաղաթանակին: Արդյոք հայոց պատմության մեջ քի՞չ են օրինակները, երբ հաղթանակներին հաջորդել են պարտությունները: Իսկ համաշխարհային պատմությա՞նը: Կամ հակառակը: Ու արդյո՞ք միայն ռազմական հաղթանակներն են եղել պետությունների զարգացման դրդապատճառը, այլ ոչ նաև պարտություննե՞րը ու դրանց պատճառները հասկանալու ու գիտակցելու փորձերը: Հաջորդ քայլի մասին մտածելը, իրականության բարդության ընկալումը, պետությունների հարաբերությունները ազգ-ամբոխների հարաբերություններին չխառնելը, ծանր պահերին սառը դատելը՝ այս ամենը «լևոնականութուն» է, զգուշավորությունը ու հաշվարկը՝ վախկոտություն:
Հայաստանը հայտնվում է այս իրավիճակում ոչ առաջին անգամ ու ոչ էլ երկրորդ կամ երրորդ, ու ամեն անգամ նույն թեթևամտությունը, տգիտությունը ու իրականության գեղարվեստական ընկալումը բերում են նույն արդյունքների:
Ցանկացած խնդրի մասին մոտավոր, աղոտ, հակասական պատկերացում, բայց նույն հիմքի վրա միշտ «ազգանպաստ» լուծում, էմոցիաների մի այնպիսի փոթորիկ, որը անհնարին է դարձնում հենց նման պահերին այդքան հարկավոր ու արժեքավոր սառը դատողության ու ազատ հանրային խոսքի ու բանավեճի կարիքը չեն կարող ապահովել «ազգանպաստ» լուծում: Ու նաև քարոզչություն, ստեր ու ապատեղեկատվություն, երբ առանց այդ էլ խոցելի իրավիճակում գտնվող մարդիկ, որոնք, ասենք, ամբողջ կյանքը օգտվել են Վանաձոր-Ալավերդի-Բագրատաշեն-Թբիլիսի մայրուղուց մտածում են, որ Ոսկեպարի շրջանում այս գործնթացի արդյունքում կտրվելու է Վրաստանի ու Հայաստանը կապը, կամ որ հանձնվում են Տավուշի հայկական գյուղերը, կամ որ նույն համատեքստում իբր Ջիլիզա գյուղը, որը արդեն հայ-վրացական սահմանին է ու երբեք չի եղել վիճելի, հանձնվում է Վրաստանին և այլն: Իրականության նման խեղաթյուրման արդյունքում մարդիկ պատրաստ չեն ընկալել բարդ լուծումները ու քանի որ հեռանում են իրականությունից, նաև հետագայում ընդունակ չեն հասկանալ կատարվածի իրական պատճառները»։