Ես ասում եմ՝ ինքնասպան եղող չեղավ, չեմ առաջարկում ինքնասպան լինել. Իրենք ինքնասպան չեն եղել, որովհետև պատիվ չունեն, սրանք տարբեր բաներ են՝ հասկացա՞ք. սրբազանին քրիստոնեության դասեր մի՛ տուր

«Այս անկամության, չկամության, տգիտության, անկարողության մեջ ի՞նչ եք ուզում, որ լինի,  եթե մենք գեներալիտետ չունենք... մի հատ գեներալ չեղավ այս 5 տարվա մեջ, որ գոնե պատվից ինքնասպան լիներ, էս խայտառակությունից դուրս գալու համար ինքնասպան լիներ»։

Հայ Առաքելական Եկեղեցու Շիրակի թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տ. Միքայել Արքեպիսկոպոս Աջապահյանի այս միտքը, որը նա հայտնել էր «Հրապարակ»-ի հետ հարցազրույցում, երեկվանից բուռն քննարկման տեղիք է տվել սոցիալական հարթակներում։ Օգտատերերը մասնավորապես այս հարցադրումն են անում՝ արդյոք եկեղեցու սպասավորին հարի՞ր է խոսել  ինքնասպանության մասին, երբ երևույթն այդ Հայ Առաքելական Եկեղեցին և ընդհանրապես քրիստոնեական եկեղեցին մերժում է և ավելի ծանր մեղք է համարում, քան ուրիշին սպանելը։ 

Civic.am-ը այդ և խնդրո առարկա հարցազրույցում արտահայտված այլ մտքերի վերաբերայլ զրուցել է Միքայել Արքեպիսկոպոս Աջապահյանի հետ։ 

- Իհարկե քրիստոնեավայել արարք չէ, բայց ի՜նչ է, այդ բոլոր գեներալները ամեն ինչով քրիստոնյա էին, մնացել էր ինքնասպան լինել ու չլինե՞լը։ Իհարկե, ինքնասպանությունը մեղք է, բայց լեփ-լեցուն մեղքերի մեջ թաղված են բոլորը՝ ներառյալ գեներալները։ Հիմա գեներալները ինքնասպանություն չգործեցին, որովհետև մե՞ղք է, էդ սկզբունքով չեն գործել, հա՞։ Այսինքն՝ իրենք պատրաստ էին ինքնասպանություն գործելու, բայց քանի որ քրիստոնեությունը թույլ չի տալիս, իրենք ինքնասպանություն չգործեցի՞ն։ 

- Իմ ու հանրության հարցադրումը Ձեր հուշում-առաջարկի մասին է, որ՝ ինքնասպան չեղան։ 

- Ես չեմ առաջարկում ինքնասպան լինել, ես ասում եմ՝ ինքնասպան եղող չեղավ։  Ես չեմ ասում  (ծիծաղելով-խմբ.)՝  ինքնասպան եղեք, ես ասում եմ՝ նույնիսկ ինքնասպանություն գործող չեղավ։  

- Բայց ինչո՞ւ պիտի լինեին, գուցե  բոլորը, այո՛, քրիստոնեավայել կյանքով են ապրում և մտածում են, որ Աստված է իրենց կյանք շնորհել, Աստված էլ թող զրկի այդ կյանքից։  

- Եթե քրիստոնեավայել են ապրում և այդ պատճառով ինքնասպանություն չեն գործել, ես ներողություն եմ խնդրում, ես կարող եմ ներողություն խնդրել, եթե այդ պատճառով ինքնասպանություն չեն գործել. պատրաստ են եղել ինքնասպանության, բայց չեն գործել, քանի որ քրիստոնեության մեջ մեծ մեղք է, ես ներողություն եմ խնդրում էդ գեներալներից։ Հասկացա՞ք՝ ինչ ասացի, թե՞ էլի չհասկացաք։ Իրենք ինքնասպան չեն եղել, որովհետև պատիվ չունեն։ Սրանք տարբեր բաներ են։ Հիմա նույնը եղեռնի ժամանակ ձեզ նման օրիորդներ, կանայք ինքնասպան եղան՝ թուրքի բաժին չլինելու համար։ Հիմա դա մե՞ղք էր, իրենք քրիստոնեության դեմ հանցա՞նք գործեցին։ 

- Այո, իհարկե գործեցին, բայց դա նրանց ընտրությունն էր։ 

- Ո՛չ, դա հանցանք չէր, և դուք չէ, որ պետք է որոշեք, չէ՞, դա եկեղեցին է որոշում՝ որն է հանցանք, որը հանցանք չի։ Ես ուրիշ օրինակ բերեմ. ուրիշի կյանքը փրկելու համար ինքնասպան լինելը  հանցա՞նք է, մե՞ղք է։  Ո՛չ, դա մեղք չի։ Ուրեմն՝ ինձ քրիստոնեություն սովորեցնող պետք չի, որ լինի, ես ի՛նքս եմ քրիստոնեություն սովորեցնում և ի՛նքս եմ միշտ խոսել ինքնասպանության դեմ։ 

- Սրբազան Հայր, Դուք ձեր հանրային խոսքում հաճախ եք խոսում  Լաչինի միջանցքի փակ լինելու մասին և Ձեր մտահոգությունը հայտնում։ Եվ միջանցքի փակ լինելու հարցում մեղադրում եք մեր զինված ուժերին՝ բանակին։ Նաև Ձեր վերջին հարցազրույցում ասում եք. «Մենք բանակ չունենք, ինչքան ուզում եք գովեք ու փառաբանեք, բանակ չունես, բանակ ունենայիր, այդ հարցը կլուծվեր այսօր, որովհետև այս հարցը՝ ճանապարհի բացման հարցը, կարող է լուծել միայն բանակը, չե՞ք տեսնում, որ ուրիշ որևէ ձևով չի լուծվում»։ 
Ի՞նչ պիտի անի ՀՀ բանակը, եթե միջանցքի նկատմամբ պատասխանատվությունը ՌԴ խաղաղապահ զորակազմինն է, ՀՀ-ն լիազորություն չունի այդ միջանցքի բացել-փակելու գործում։  Ինչո՞ւ եք  հետևողականորեն մեր բանակի մեղքը տեսնում միջանցքի փակ լինելու մեջ։  

- Ձեր ասածը միամտություն է, ավելի խիստ բառ չօգտագործեմ, որ չվիրավորվեք։ Ուրեմն մեր բանակը պետք է ձեռքերը ծալած նստի, որովհետև լիազորված է ռուսական կո՞ղմը։ Հիմա ռուսական կողմը իր պարտավորությունը չի կատարում, մեր բանակը պիտի նստի, նայի, թե ինչպե՞ս չի կատարում։ Ադրբեջանական կողմը չի կատարում, մեր բանակը պիտի նստի, նայի, թե ինչպե՞ս չի կատարում։ Է՞դ է բանակի ֆունկցիան։ Էդ դեպքում բանակ ունենալու անհրաժեշտություն չունենք։ Ոնց թե՝ ինչ պիտի անի, պիտի բացի Բերձորի միջանցքը։  

- Զենքի ուժո՞վ, ռազմական միջամտությո՞ւն պիտի ցուցաբերի։   

- Բա ուրիշ ի՞նչ ձևով, եթե չի բացվում։ 

- Սա նշանակում է՝ պատերազմ հայտարարել առաջին հերթին այնտեղ տեղակայված ռուսական խաղաղապահներին։ 

- Ա՛յ աղջիկ ջան, դուք արդեն պատերազմի մեջ եք, ձեզ ինքնախաբեության մեջ մի գցեք, որ պատերազմի մեջ չեք։ Դուք պատերազմի մեջ եք, ձեր քաղաքացիներին պաշարել են, առևանգում են, սովամահ են անում, սա պատերազմ չի՞։ Եթե սա ձեզ համար պատերազմ չի, բա էդ դեպքում ո՞նց պիտի լուծվի այս հարցը։ 

- Այդ դեպքում պետք է ՌԴ խաղաղապահները դուրս գան իրենց պատասխանատվության գոտուց, որպեսզի հայկական բանակը...

- Է՜, դուրս բերեք, դո՜ւրս բերեք...

- Իրենց գործողության ժամկետը մինչև 2025  թվականն է...

- Այ մարդ, իրենց գործողության ժամկետը մինչև 2025 թիվն է, բայց իրենց պարտավորությունը չեն կատարում, ուրեմն պիտի սպասենք, մինչև մարդիկ սովամահ լինե՞ն, հետո ասեք՝ ի՜նչ անենք, ռուսն էր մեղավո՞ր։ 

- Մենք փորձում ենք միջանցքի բացմանը հասնել դիվանագիտական գործիքների միջոցով։ 

- Չե՛ք  փորձում դիվանագիտական ճանապարհով, ես ոչ մի փորձ չեմ տեսնում, դա խայտառակություն է, ի՞նչ դիվանագիտական փորձ (վրդովված տոնով-խմբ.)։ Խաղաղության պայմանագի՞րն է դիվանագիտական փորձ, Արցախը Ադրբեջանի մաս ճանաչե՞լն է դիվանագիտական փորձ։  

- Միջանցքի ապաշրջափակման վերաբերյալ Հաագայի դատարանի որոշման կամ  ՄԻԵԴ-ի համապատասխան որոշումների  մասին տեղյակ չե՞ք...

- Հաագայի դատարանը թուղթ է, դուք թղթի շերեփի հետևից եք գնում, իսկ ես ասում եմ՝ այդ շերեփը թողեք։ Ինձ թղթի շերեփները չեն հետաքրքրում՝ Ֆրանսիայի այսինչ հայտարարությունը, սրա, նրա այսինչ ասածը... ինձ չի հետաքրքրում։ Եթե պետություն եք, բանակ եք, ապա ապահովեք միջանցքի անխափան գործունեությունը։ Չեք կարողանում, ուրեմն ուրիշին մի մեղադրեք։ 

- Ռազմական միջամտությամբ բացելու դեպքում, վստահաբար, կլինեն զոհեր, ՀՀ-ն փորձում է խուսափել  նոր զոհերից, նաև՝ մեծ հավանականությամբ նման գործողությունը կարող է վերաճել լայնամասշտաբ պատերազմի։  Ադրբեջանը, անխոս, կօգտվի ստեղծված իրավիճակից։ 

- Թե չէ՝ հիմա ավելի լավ է, հա՞, իրավիճակը։ Այսինքն՝ 120 հազարին զոհում եք, նորմալ է, լավ է։ Եթե նորմալ է ձեզ համար այդքան մարդու զոհելը, լավ է, շնորհակալություն։ Դու 120 հազարը շրջափակել ես ու ասում ես՝ զոհեր կունենանք, եթե պատերազմ լինի։ 120 հազարը զոհ չի՞։  

- Կրկնում եմ՝ մենք փորձում ենք ոչ ռազմական, դիվանագիտական ճանապարհով հասնել հարցի լուծմանը։ 

- Դու ո՞ւմ անունից ես խոսում, երբ ասում ես՝ «մենք»։ Դուք՝ ո՞վ։ 

- Հայաստանի Հանրապետությունը։ 

- Հայաստանի Հանրապետությունը չի փորձում ոչ մի բան անել, կատարում է այն բոլոր բաները, որոնք պահանջում են Ադրբեջանն ու Թուրքիան, ինքը ոչ մի բան էլ չի անում։ Անելու էլ ի վիճակի չի, որովհետև ոչ կարողություն ունի, ոչ էլ խելք ունի։ 

- Այդ պատճառո՞վ է, որ Ձեր հարցազրույցում ասում եք՝ «այս իշխանությունները հայկական չեն»։ Եթե հայկական չեն, բա ինչակա՞ն են։ 

- Իհարկե հայկական չեն, եթե 120 հազար հոգու թողել է բարձիթողի։ Ո՞նց կարող է այսպիսի իշխանությունը լինել հայկական։ 

- Եթե այս «ոչ հայկական իշխանությունը» գնա, նորը՝ հայկականը, գա, ի՞նչ է անելու։ 

- Էդ էլ եմ ասել՝ ամեն հաջորդ օրը վատացնում է իրավիճակը, դժվարացնելու է եկողի գործը, ամեն օրը... նոյեմբերի 9-ին գնային, էսօր ավելի հեշտ կլիներ, սեպտեմբերի 27-ին գնային, էսօր ավելի հեշտ լիներ, գուցե... ոչ թե գուցե, այլ հաստա՛տ հաղթանակած կլինեինք։ 

- Այդ ովքե՞ր էին  առաջնորդելու մեր փայլուն հաղթանակը։ Նախկին իշխանությո՞ւնը՝ Ռոբերտ Քոչարյա՞նը, Սերժ Սարգսյա՞նը...

- Էլի գնացիք նախկինները... մի զզվացրեք, հերիք է, բոլ է, ինչ եք ուզում նախկիններից... Դուք նախկին իշխանությունների օրոք հաղթանակած երկիր էիք։ Սա՝ մեկ։ Կոռուպցիայի մեջ թաղված էիք, թալանի մեջ թաղված էիք, բոլորս վատ բաների մեջ թաղված էինք, բայց հաղթանակած երկիր էիք։ 

- Ո՞նց էինք հաղթանակած, եթե ԼՂ խնդիրը բանակցություններով պիտի լուծվեր, ազատագրված 7 շրջանները պիտի վերադարձվեին, ԼՂ կարգավիճակի հարցն էլ թողնվեր անորոշ ապագային... Միջազգային հանրության ընկալմամբ էլ Արցախը Ադրբեջանի մասն էր...

- Ի՞նչ է՝ Բերձորի միջանցքով չէի՞ր գնում  Արցախ։  

- Բայց դա փաստարկ չէ, որ մենք հաղթանակած երկիր էինք։ 

- Այ ձեր խելքով ա, որ էսօր էս վիճակի ենք։ Քանի որ ձեզ համար թուղթը ավելի կարևոր է, քան իրականությունը, քան թե առկայությունը։ Կադաստրի վկայականը, ինչպես որ ասում է, ձեզ համար ավելի կարևոր է, քան փաստացի տիրապետելը։ Վերջին 105 տարին ապրում եք այդ փաստաթղթերով, դրանցով եք տաքանում, փոխանակ իրական, առկա ճշմարտություններով ուրախանալ։ Կադաստրի վկայական եք ուզում։ 

- Բայց ամբողջ աշխարհն է փաստաթղթերով ապրում, հո ՀՀ-ն միջազգային իրավունքից դուրս, «իզգոյ» պետություն չէ՞, որ ինչ ուզի, երբ ուզի, հայտարարի ու անի։ 

- Էդպիսի բան գոյություն չունի, աղջիկ ջան, միայն հայը ունի էդպիսի բան. էդ Իսրայելը Երուսաղեմի վրա կադաստրի վկայական ունի՞, հա՞, Թուրքիան Կիպրոսի վրա ունի՞, ՌԴ-ն Ղրիմի կադաստրի վկայական ունի՞, Պակիստանը Քաշմիրի վրա վկայական ունի՞, Աբխազիան ու Օսեթիան կադաստրի վկայական ունե՞ն. մի քիչ իրականության մեջ ապրեք, իրականություն վերադարձեք...

- Վերադարձել ենք, վաղուց, ձեր օգնությամբ, աջակցությամբ ու առաջնորդությամբ վերադարձել ենք։  Սա շատ ընդգրկուն բանավեճ է, նաև՝ խիստ մասնագիտական,  թույլ տվեք չխորանալ այս թեմայի մեջ...

- Մի՛ խորացիր ուրեմն, և քրիստոնեության մեջ էլ մի խորացիր և սրբազանին քրիստոնեության դասեր մի տուր։ 

- Ձեր՝ աղմուկ հանած հարցազրույցում մի դրվագ էլ կա, որտեղ ասում եք՝  «չունենք ազգային անվտանգություն, որովհետև եթե ազգային անվտանգություն ունենայինք, ուրեմն պիտի լիներ այն, ինչ պիտի լիներ, ինչը լինում է նույնիսկ աֆրիկյան երկրներում»։  Պարզաբանեք  խնդրեմ՝ ի՞նչ նկատի ունեք։    

- Չեմ պարզաբանի, ինչը ազգային անվտանգությանն ուղղված է, թող այդ մարմինը հասկանա, թե ինչի մասին է խոսքը։ Ինչո՞ւ պիտի պարզաբանեմ, հո ամեն ինչ պարտավոր չե՞մ պարզաբանել։ 

- Քանի որ աֆրիկյան երկրներն եք հիշատակում, ենթադրում եմ՝ ռազմական հեղաշրջման ակնարկ եք անում։ 

- Այդ մասին ակնարկ շատ էլ արել եմ, այնքան եմ արե՜լ, պատերազմի օրոք էլ եմ  արել այդ ակնարկը, այնպես չէ, որ չեմ արել։ Եղա՞վ։ 

Հեղինե Մանուկյան