Ադրբեջանը միջազգային հանրությունից երաշխիք չի ստացել, որ պատերազմի երկրորդ ճակատ բացելու համար չի պատժվի. քաղաքագետ
Հարցազրույց
Տարածաշրջանում տեղի ունեցող վերջին զարգացումների, ադրբեջանա-իրանական լարվածության և ռուս-ուկրաինական սպասվող նոր լարվածության ալիքի վերաբերյալ Civic.am-ը զրուցել է քաղաքագետ Էդվարդ Անտինյանի հետ։
- Պարոն Անտինյան, վերջին շրջանում լարվել են Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերությունները. ինչո՞վ է պայմանավորված սա, Ադրբեջանը ինչի՞ է փորձում հասնել։
- Նախ՝ այն, ինչ տեղի է ունենում, այնպես չէ, որ կանխատեսելի չէր։ Ադրբեջանը իր մտքից չի հանել Սյունիքով արտատարածքային ճանապարհ ստանալու հարցը, և Իրանը բազմիցս ասել է, որ դա իր համար կարմիր գիծ է։ Բացի դրանից, նաև ԱՄՆ-ն է հայտարարել, որ տարածաշրջանում վերաձևումը անթույլատրելի է։ Այս պարագայում Ադրբեջանը փորձեր է անում Իսրայելին ներգրավել իր ծրագրերի մեջ և ցույց տալ, թե հիմա տեսեք՝ Իրանը պատրաստվում է միջուկային զենք ստեղծել, և քանի որ դա անընդունելի է ԱՄՆ-ի համար, Ադրբեջանի համար սա հնարավորություն է ԱՄՆ-ի քայլերը օգտագործելու հօգուտ իրեն, որպեսզի չպաշտպանի Հայաստանին, ասի՝ դե եթե դու պաշտպանում ես քո ռազմավարական դաշնակից Իսրայելին, այդ պարագայում Իսրայելն էլ ցանկանում է Իրանի հետ կապված այնպիսի քայլեր անել, որի դեպքում կհայտնվի Իրանի թիրախում։ Մենք պետք է չափազանց զգույշ լինենք ԱՄՆ-ի և Իրանի հետ բանակցությունների հարցում, և անկախ նրանից՝ այդ երկու երկրների հարաբերությունները կսրվեն, թե ոչ՝ երկու պարագայում էլ մեր շահերից է բխում, որ նրանք շարունակեն պնդել, որ ՀՀ-ով անցնող ճանապարհը չի կարող լինել արտատարածքային. սա ամենակարևոր հարցն է, որովհետև մեր թշնամիները քնած չեն և ուղիներ են որոնում, իսկ մենք պետք է համարժեք քայլեր անենք։
Մենք պետք է Իրանի հետ շատ ավելի հստակ աշխատենք և շատ ավելի ագրեսիվ աջակցություն ակնկալենք, որովհետև փորձ են անում նրան անկյուն քշել։
- Թուրքիայում տեղի ունեցած երկրաշարժից հետո կարծես թե մենք չենք տեսնում այդ երկրի ագրեսիվ հայտարարությունները. որքանո՞վ է հնարավոր տարածաշրջանում նոր էսկալացիա, այդ թվում՝ Թուրքիայի ուղղակի կամ անուղղակի մասնակցությամբ։
- Երկրաշարժը թուլացրել է Թուրքիայի իշխանություններին, բայց Թուրքիա պետությունը այնքան չի թուլացել, որպեսզի մենք համարենք, որ այլևս վտանգը չեզոքացված է։ Թուրքիան այսօր ավելի է շահագրգռված ակտիվացնել Ադրբեջանին, որովհետև պայմանավորված ներքին խնդիրներով՝ նա դա անել չի կարող, բայց նախաձեռնողը ինքը չի լինելու։ Այսինքն՝ Ադրբեջանը մեծ հաճույքով կգնա էսկալացիայի, և Ադրբեջանը չի գնում դրան, ոչ թե որովհետև ուժերը բավարար չի համարում, այլ պարզապես այսօր ինքը չի ստացել երաշխիք, որ միջազգային հանրությունը երկրորդ ճակատ բացելու համար չի պատժի։ 44-օրյա պատերազմում այդ երաշխիքը կար, կար երաշխիք, որ ՌԴ-ն մեզ չի աջակցելու, որ Թուրքիան աջակցելու է իրեն, իսկ միջազգային հանրությունը դա համարելու է ներքին կոնֆլիկտ։ Այսօր դա է նրան զսպում, ոչ թե այն խնդիրը, որ պատերազմում հաջողություն չի ունենա: Իսկ Թուրքիայում կա մի բան, որ չպետք է մեր աչքից վրիպի, այն, որ հստակ չէ՝ Էրդողանը կընտրվի, թե ոչ, և այս անկանխատեսելիությունը ոչ միայն ներքին խնդիրներով է պայմանավորված, այլև արտաքին քաղաքական պայմանավորվածություններ է ուզում ունենալ, որպեսզի կարողանա ընտրություններում հաղթի։
- Ռուս-ուկրաինական ճակատում որոշիչ գործողություններ կլինեն, և որքանո՞վ այդ ամենի ազդեցության աստիճանը մեր տարածաշրջանում բարձր կլինի և ի՞նչ հետևանք կլինի այդ լարվածության ֆոնին։
- Իհարկե, մեր տարածաշրջանի հետ սերտ առնչություն կա այն պարզ պատճառով, որ բոլորն էլ հասկանում են՝ ռուս-ուկրաինական պատերազմի ավարտին լինելու է նոր աշխարհակարգ՝ նոր հաղթողներ և պարտվողներ։ Այդ պարագայում ինչպես կարող է ազդեցություն չունենալ, երբ Ռուսաստանն էլ փորձում է իր կողմ քաշել Չինաստանին և Իրանին։ Մենք Ռուսաստանի ռազմավարական դաշնակիցն ենք և հայտնվելու ենք այն վիճակում, որ ընտրություն կատարենք Իրանի հետ կապված, ինչը մեզ բացարձակ ձեռնտու չէ. ակտիվ չեզոքության փոխարեն՝ ստիպված կլինենք ինչ-որ կերպ ներգրավվել այդ հարցում։ Դա Հայաստանի համար կարող է լինել կործանարար, բայց այդ խնդիրը օբյեկտիվորեն ծագելու է մեր առաջ, այսինքն՝ ինչ-որ մի պահի Իրանը պետք է որոշի՝ օգնում է Ռուսաստանին ընդդեմ Արևմուտքի, թե օգնում է Արևմուտքին ընդդեմ ՌԴ-ի։ Բոլոր քայլերը չնայած ցույց են տալիս, որ Իրանը օգնելու է ՌԴ-ին, բայց ես համարձակություն ունեմ ասելու, թեկուզ սխալվեմ, բայց Իրանը նման արկածախնդրության չի գնա և կանգ կառնի, և այդ ժամանակ մենք կհասկանանք՝ ինչ ենք անում, երբ նաև Իրանի շահերից չբխի Արևմուտքի հետ առճակատումը։
Գեղամ Ադյան
- Պարոն Անտինյան, վերջին շրջանում լարվել են Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերությունները. ինչո՞վ է պայմանավորված սա, Ադրբեջանը ինչի՞ է փորձում հասնել։
- Նախ՝ այն, ինչ տեղի է ունենում, այնպես չէ, որ կանխատեսելի չէր։ Ադրբեջանը իր մտքից չի հանել Սյունիքով արտատարածքային ճանապարհ ստանալու հարցը, և Իրանը բազմիցս ասել է, որ դա իր համար կարմիր գիծ է։ Բացի դրանից, նաև ԱՄՆ-ն է հայտարարել, որ տարածաշրջանում վերաձևումը անթույլատրելի է։ Այս պարագայում Ադրբեջանը փորձեր է անում Իսրայելին ներգրավել իր ծրագրերի մեջ և ցույց տալ, թե հիմա տեսեք՝ Իրանը պատրաստվում է միջուկային զենք ստեղծել, և քանի որ դա անընդունելի է ԱՄՆ-ի համար, Ադրբեջանի համար սա հնարավորություն է ԱՄՆ-ի քայլերը օգտագործելու հօգուտ իրեն, որպեսզի չպաշտպանի Հայաստանին, ասի՝ դե եթե դու պաշտպանում ես քո ռազմավարական դաշնակից Իսրայելին, այդ պարագայում Իսրայելն էլ ցանկանում է Իրանի հետ կապված այնպիսի քայլեր անել, որի դեպքում կհայտնվի Իրանի թիրախում։ Մենք պետք է չափազանց զգույշ լինենք ԱՄՆ-ի և Իրանի հետ բանակցությունների հարցում, և անկախ նրանից՝ այդ երկու երկրների հարաբերությունները կսրվեն, թե ոչ՝ երկու պարագայում էլ մեր շահերից է բխում, որ նրանք շարունակեն պնդել, որ ՀՀ-ով անցնող ճանապարհը չի կարող լինել արտատարածքային. սա ամենակարևոր հարցն է, որովհետև մեր թշնամիները քնած չեն և ուղիներ են որոնում, իսկ մենք պետք է համարժեք քայլեր անենք։
Մենք պետք է Իրանի հետ շատ ավելի հստակ աշխատենք և շատ ավելի ագրեսիվ աջակցություն ակնկալենք, որովհետև փորձ են անում նրան անկյուն քշել։
- Թուրքիայում տեղի ունեցած երկրաշարժից հետո կարծես թե մենք չենք տեսնում այդ երկրի ագրեսիվ հայտարարությունները. որքանո՞վ է հնարավոր տարածաշրջանում նոր էսկալացիա, այդ թվում՝ Թուրքիայի ուղղակի կամ անուղղակի մասնակցությամբ։
- Երկրաշարժը թուլացրել է Թուրքիայի իշխանություններին, բայց Թուրքիա պետությունը այնքան չի թուլացել, որպեսզի մենք համարենք, որ այլևս վտանգը չեզոքացված է։ Թուրքիան այսօր ավելի է շահագրգռված ակտիվացնել Ադրբեջանին, որովհետև պայմանավորված ներքին խնդիրներով՝ նա դա անել չի կարող, բայց նախաձեռնողը ինքը չի լինելու։ Այսինքն՝ Ադրբեջանը մեծ հաճույքով կգնա էսկալացիայի, և Ադրբեջանը չի գնում դրան, ոչ թե որովհետև ուժերը բավարար չի համարում, այլ պարզապես այսօր ինքը չի ստացել երաշխիք, որ միջազգային հանրությունը երկրորդ ճակատ բացելու համար չի պատժի։ 44-օրյա պատերազմում այդ երաշխիքը կար, կար երաշխիք, որ ՌԴ-ն մեզ չի աջակցելու, որ Թուրքիան աջակցելու է իրեն, իսկ միջազգային հանրությունը դա համարելու է ներքին կոնֆլիկտ։ Այսօր դա է նրան զսպում, ոչ թե այն խնդիրը, որ պատերազմում հաջողություն չի ունենա: Իսկ Թուրքիայում կա մի բան, որ չպետք է մեր աչքից վրիպի, այն, որ հստակ չէ՝ Էրդողանը կընտրվի, թե ոչ, և այս անկանխատեսելիությունը ոչ միայն ներքին խնդիրներով է պայմանավորված, այլև արտաքին քաղաքական պայմանավորվածություններ է ուզում ունենալ, որպեսզի կարողանա ընտրություններում հաղթի։
- Ռուս-ուկրաինական ճակատում որոշիչ գործողություններ կլինեն, և որքանո՞վ այդ ամենի ազդեցության աստիճանը մեր տարածաշրջանում բարձր կլինի և ի՞նչ հետևանք կլինի այդ լարվածության ֆոնին։
- Իհարկե, մեր տարածաշրջանի հետ սերտ առնչություն կա այն պարզ պատճառով, որ բոլորն էլ հասկանում են՝ ռուս-ուկրաինական պատերազմի ավարտին լինելու է նոր աշխարհակարգ՝ նոր հաղթողներ և պարտվողներ։ Այդ պարագայում ինչպես կարող է ազդեցություն չունենալ, երբ Ռուսաստանն էլ փորձում է իր կողմ քաշել Չինաստանին և Իրանին։ Մենք Ռուսաստանի ռազմավարական դաշնակիցն ենք և հայտնվելու ենք այն վիճակում, որ ընտրություն կատարենք Իրանի հետ կապված, ինչը մեզ բացարձակ ձեռնտու չէ. ակտիվ չեզոքության փոխարեն՝ ստիպված կլինենք ինչ-որ կերպ ներգրավվել այդ հարցում։ Դա Հայաստանի համար կարող է լինել կործանարար, բայց այդ խնդիրը օբյեկտիվորեն ծագելու է մեր առաջ, այսինքն՝ ինչ-որ մի պահի Իրանը պետք է որոշի՝ օգնում է Ռուսաստանին ընդդեմ Արևմուտքի, թե օգնում է Արևմուտքին ընդդեմ ՌԴ-ի։ Բոլոր քայլերը չնայած ցույց են տալիս, որ Իրանը օգնելու է ՌԴ-ին, բայց ես համարձակություն ունեմ ասելու, թեկուզ սխալվեմ, բայց Իրանը նման արկածախնդրության չի գնա և կանգ կառնի, և այդ ժամանակ մենք կհասկանանք՝ ինչ ենք անում, երբ նաև Իրանի շահերից չբխի Արևմուտքի հետ առճակատումը։
Գեղամ Ադյան
Կարդացեք նաև
8 մայիս 2021, 18:18
Ադրբեջանը իր հսկողության տակ անցած տարածքներում վեց նոր զորամաս կստեղծի
22 մարտ 2023, 18:58
Իրանական տելեգրամյան ալիքներով Ադրբեջանին հերթական անգամ զգուշացվում է, որ Իրանը չի հանդուրժելու սահմանների փոփոխություն, իսկ Ադրբեջանը սա ներկայացնում է իբր սպառնալիք Իրանի կողմից. իրանագետ
9 նոյեմբեր 2022, 17:55
Այն, որ Ալիևը կարող է հոխորտալ՝ Իրանին սպառնալով պատերազմով, մեղմ ժպիտ է առաջացնում, որովհետև Ադրբեջանը նման ռեսուրս ու հնարավորություն չունի. քաղաքագետ
20 հոկտեմբեր 2022, 21:44
Իրանը կձեռնարկի բոլոր քայլերը՝ դիմակայելու տարածաշրջանում պատմական սահմանները փոխելու մտադրությանն անգամ. ԻԻՀ ԱԳ նախարար
14 սեպտեմբեր 2021, 16:30
Հայաստանը միակ ճանապարհն է, որով Իրանը դուրս է գալիս դեպի ԵԱՏՄ շուկա․ Եթե պետք լինի, Իրանը կգնա խիստ քայլերի․ Թեհրանի հայկական «Արաքս» թերթի խմբագիր
20 հուլիս 2021, 19:11
Ռուսաստանին հետաքրքիր չէ հայ-ադրբեջանական սահմանային լարվածությունը, Ռուսաստանին հետաքրքրում է, որ միջանցքներ բացվեն․ Ստեփան Գրիգորյան